خانواده- محمد امین جلیلوند:
امنیت روانی اعضای خانواده در محیط خانه و جامعه به آسایش و آرامش روان مربوط می‌شود.
می‌دانیم بهداشت روان چیزی فراتر از فقدان یا نبود بیماری است، به‌گونه‌ای دیگر می‌توان گفت: بهداشت روان حالتی از رفاه است که در آن فرد توانایی‌هایش را بازمی‌شناسد و قادر است با استرس‌های معمول زندگی تطابق حاصل کرده و از نظر شغلی مفید و سازنده باشد و به‌عنوان بخشی از جامعه با دیگران مشارکت و همکاری داشته باشد.بهداشت روان به همه ما مربوط است نه فقط به کسانی که از بیماری‌های روانی رنج می‌برند.
بهداشت روانی افراد متأثر از عوامل متعددی است، اگرچه این عوامل به‌صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می‌گیرند ولی در واقع این موضوع چندوجهی متأثر از یکدیگر است. بدین‌معنی که افراد به‌علت شرایط محیطی یا عوامل فردی تعادل و آرامش روحی‌شان دچار تغییراتی می‌شود و هرچه شدت این عوامل زیادتر باشد، تأثیر و تهدیدش بیشتر خواهد بود. عواملی همچون عدم‌برآورده شدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل اجتماعی و رسانه‌های جمعی و… از عمده‌ترین تأثیرگذاران بر بهداشت روانی هستند.
تامین و ارتقای سلامت روان زنان نیاز به توجه جدی به سلامت و حقوق زنان دارد. تامین این سلامتی ابعاد متفاوتی دارد که بخشی به‌عهده جامعه، والدین و فرزندان و بخشی به‌عهده مردان است و در این میان نقش مردان در ارتقای سلامت روان زنان از اهمیت خاص و چشمگیری برخوردار است. نقش مادری زن اگر به خوبی موردتوجه قرار گیرد زن را در جایگاهی بسیار بالاتر و مؤثرتر از مرد در جامعه انسانی قرار می‌دهد، اما تفکر مادی به‌گونه‌ای در به ابتذال کشاندن زنان تلاش کرده که این موجود متعالی امروز به بازیچه‌ای در دستان هوس‌بازان شیطان‌صفت تبدیل شده است. با تأسف و شرمساری باید گفت که در دنیای مدرن، تجارت زنان و دختران پس از مواد‌مخدر از سودآورترین انواع قاچاق به‌شمار می‌آید.
مقام زن به‌ویژه نقش مادری او در پیشگاه خداوند و اولیای دین بسیار بلند و ارزشمند است. پیامبر گرامی(ص) می‌فرماید: (بهشت زیر پای مادران است) جالب آنکه این سخن نه‌تنها، یادآور یک وظیفه اختصاصی بلکه بیانی حق‌شناسانه و تشکرآمیز از زن، به‌عنوان مادر است. این تشکر اختصاصی حضرت حق از زن در برابر مرد، نشان از تکریم مادر بودن و بزرگی منزلت وی در بارگاه قدس الهی است.
مردان اگر تمایل به ارتقای سلامت روان همسرشان و برخورداری از خانواده سرآمد، پایدار و مستحکم و کارآمد دارند و درصدد تربیت فرزندان شکوفا هستند و ایجاد رابطه‌ای صمیمانه با او را در سر دارند، بایستی به نکات زیر توجه خاص داشته باشند:
- زنان را درک کنید: شما باید نیازهایشان، عواطفشان، شادی، ناراحتی، سرزندگی، کسالت و خوب و بدشان را درک کنید. به‌ویژه اگر مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند، باید موقعیت آنان را درک و با آنان همدلی کنید.
- زن‌ها گفت‌وگو را دوست دارند: زن با صحبت کردن تخلیه می‌شود. اگرچه به‌نظر شما او در صحبت کردن افراط می‌کند، هرگز او را از گفتن باز ندارید.
- به حرف‌های آنان گوش دهید: اولین نشانه درک شما از زن این است که به صحبت‌هایش به دقت و باتوجه گوش دهید. هنگام صحبت او با دست‌هایتان بازی نکنید روزنامه نخوانید، سرتان را بالا بیاورید، صمیمانه نگاهش کنید و…
- از بیان راه‌حل‌های کوتاه و قطع گفتار او خودداری کنید: با سرعت چاره‌جویی و تدبیر نکنید. زن نمی‌گوید که شما چاره‌جویی کنید بلکه می‌گوید تا مسئله را بیان کرده باشد، برای مثال: می‌گوید سرم درد می‌کند. نگویید: برو دکتر. بگذارید به صحبت‌ها ادامه دهد.
- از او بخواهید تا احساساتش را بیان کند: نه‌تنها از گوش کردن اجتناب نکنید، حتی از او پرسش هم بکنید تا بیشتر توضیح دهد و حرف بزند.
- زن به توجه نیاز دارد: به او توجه کنید، به نیازهایش، به لباس‌هایش، به‌صورتش، به فعالیت روزانه‌اش. برای مثال وقتی او کفش تازه خریده و به شما می‌گوید چطوره؟ فقط با یک کلمه (خوبه) نظر خود را ندهید. این نادرست است. شما باید به وجد بیایید. به‌دقت نگاه کنید و بگویید: برای پای تو زیباست.
- زن دوست دارد که به او احترام بگذارید: احترام به‌زن برای او خیلی لذت‌بخش است. مثلاً زمانی که هر دو، پای در ایستاده‌اید بگویید اول خانم‌ها و او جلو برود. هرگز زن را جلوی بچه‌ها، فامیل و غریبه‌ها خرد نکنید.
- زن از اینکه موردعلاقه است، لذت می‌برد: اساساً زن بیش از مرد، به صمیمیت نیاز و توجه دارد، با او صمیمی شوید و احساس دوست داشتن خود را در گفته‌ها و رفتار به او نشان دهید. مثلاً با کلام و صورت زیبا او را صدا کنید. در خانه و در حضور او لباس تمیز بپوشید.
- زن به اعتبار نیاز دارد: احترام و توجه شما به او اعتبار می‌دهد؛ به‌ویژه در حضور دیگران و تا حد زیادی این شما مردانید که به او اعتبار می‌دهید.
- به زن قوت قلب بدهید: به او بگویید که دوستش دارید، بگویید که همیشه حمایتش می‌کنید، بگویید که تنهایش نمی‌گذارید، بگویید که حجم عمده‌ای از مشکلات زندگی او را به دوش می‌کشد، بگویید که او کانون محبت است و خانه بدون او روح ندارد.
- هرگز همسر خود را با دیگران مقایسه نکنید: در حضور همسرتان از زنان دیگر چه به‌صورت تمجید، یا انتقاد و ایراد صحبت نکنید. این مسئله حساسیت آنها را برمی‌انگیزد.
- همسر خود را با القاب زیبا و پسندیده موردخطاب قرار دهید: چنان که رسول خدا(ص) همسرش را حمیرا (گل سرخ) خطاب می‌کرد.
- ابراز محبت کنید: به شکل مستمر محبت خود را به او ابراز کنید و گاهی از طریق هدیه دادن به مناسبت‌های مختلف (سالگرد ازدواج، تولد و…) به همسرتان، آن را عملاً تأیید کنید.
- فداکار باشید: در زندگی گذشت و از خودگذشتگی را پیشه کنید.
کلمات کلیدی:
? اضطراب به عنوان یک عامل منفی در صحنه رقابت های ورزشی همیشه مطرح بوده
? اگر میزان اضطراب در یک فرد را بین صفر تا صد درجه بندی کنیم، تا شماره 20 برای بلندشدن از خواب و شروع فعالیت های روزانه را لازم و مثبت می دانند اما با افزایش عوامل تنش میزان کارایی و بهره وری در افراد کاسته می شود. همچنین این عوامل می توانند تمرکز و هماهنگی عصبی عضلانی در فرد را کاهش دهند و در نتیجه افزایش خطا و اشتباه فاصله فرد را با نتیجه مطلوب زیادتر می کند.
اضطراب در یک ورزشکار به چندین عامل بستگی دارد که 3 علت از همه مهمتر است:
1) نگرش غلط ورزشکار نسبت به نقش خود در صحنه رقابت های ورزشی
2) عدم کسب نتایج مطلوب در مسابقات ورزشی
3) عوامل خارجی و محیطی
یکی از بهترین وظایف مربی تمرینات ذهنی کنترل اضطراب و افزایش توان روحی ورزشکار می باشد، برای این کار با تکنیک های مختلفی که قبلاً ذکر شد می توان به طور مستقیم و یا با اصلاح رفتاری به تغییر نگرش و عملکرد او اقدام نموده تا توان و انرژی روانی ورزشکار به جای تخریب و از بین بردن قوای فکری و جسمی او به افزایش توان و کارایی منجر شود.
? اشاره فرمودید که عوامل خارجی می تواند موجب ایجاد تنش و به تبع آن عملکرد ورزشکار را نیز تحت الشعاع قرار دهد، لطفاً در این زمینه توضیح بیشتری بدهید؟
? عملکرد یک ورزشکار در یک رقابت ورزشی تنها به خود برنمی گردد، در واقع یک ورزشکار خواست و اراده جمعی را به موفقیت یا شکست مبدل می کند. لذا توانایی ها و ضعف های گروهی نیز در نحوه اجرای وظایف یک ورزشکار مؤثر هستند. تشویق ها، خشم ها، نگرانی ها و یأس های جمعی به میزان زیادی می توانند در ورزشکاری که آمادگی روحی مناسبی را در زمان برگزاری رقابت ورزشی نداشته اند ایفا کند.
از این گروه عواملی که با ورزشکار یا تیم ورزشی در ارتباط مستقیم تری هستند مثل مدیر تیم، مسؤول فنی، مربی و سایر کادر فنی با اعمال و رفتار خود می توانند نتیجه مثبت و یا منفی را برای تیم ایجاد کنند. حل این مشکل نیازمند وقت و هزینه زیادی می باشد که بهترین عامل مؤثر در این زمینه نقش رسانه های جمعی جهت افزایش آگاهی و تنظیم خواست و رفتار تماشاگران می باشد.
البته یک مربی تمرینات روحی می تواند با افزایش توان روحی و منسجم نمودن قوای فکری یک ورزشکار، نقش مؤثر عوامل محیطی را به حداقل برساند. به طور مثال یک مربیتمرینات ذهنی قادر است میزان اثرگذاری عوامل محیطی از قبیل هیجانات و هیاهوی تماشاگران را در برگزاری مسابقه در خانه خود یا خانه حریف به میزان قابل ملاحظه ای کم کند، تا ورزشکار بهتر بتواند قابلیت های خود را بدون توجه به تشویق و یا بی توجهی تماشاگران به نمایش گذارد.
نقش مربیان در روانشناسی ورزشکاران
در تقسیم بندی جدید بین کشورهای مختلف جهان مبنای اصلی توسعه و تحول در زمینه های مختلف اجتماعی، به کارگیری سریع علم و تکنولوژی است. کشورهایی که سرعت به کارگیری و توسعه علمی در آنها بیشتر باشد، کشورهای پیشرفته و آن دسته از کشورهایی که سرعت تولید و استفاده از نوآوری های علمی در آنها کم باشد جزو کشورهای عقب افتاده محسوب می شوند.با چنین دیدگاهی امروزه فاصله بین کشورهای پیشرفته و عقب افتاده را می توان با رفع موانع موجود و افزایش سرعت به کارگیری دانش فنی در همه زمینه ها کاهش داد.
در این راستا برای توسعه و ترویج پدیده های مختلف اجتماعی می توان رشد و گسترش ورزش را مورد توجه جدی قرار داد. زمینه های تحقیقاتی انجام شده و آثار و نتایج حاصل از آنها نشان می دهد که برای رسیدن به این هدف الزاماً باید در گام اول به سراغ«روان شناسی ورزش» رفت.امروز ضرورت انجام تحقیقات در روان شناسی ورزشی در سطح جهان مورد تأکید قرار گرفته است.
موضوعات و روش های متفاوتی در این زمینه مطرح شده و مکانیزم های فیزیولوژیکی و روان شناختی و حتی روان درمانی و روان پریشی در ورزشکاران مرتب مورد مطالعه و تحقیق صاحبنظران قرار می گیرد.یکی از مباحث اصلی در این رابطه این است که آیا برای توسعه علم روان شناسی در ورزش روش ها و آزمون های ویژه ای مورد نیاز است و یا می توان از دیگر زمینه های روان شناسی آنها را قرض گرفت؟
در آغاز قرن جدید تأکید بر اهمیت فعالیت بدنی در بالا بردن کیفیت زندگی اجتماعی مرتب افزوده می شود و تحقیقات میان رشته ای در زمینه مسایل تندرستی و بهداشتی در این رشته جایگاه واقعی و اصل خود را پیدا کرده است.
ما باید بر همکاری نزدیک تر نظریه و عمل بین تحقیقات بنیادی و کاربردی در ورزش و دیگر عوامل اجتماعی اصرار ورزیم. در عین حال یک گام مثبت در جهت تمهید تازه ای در روان شناسی ورزش، همکاری های نزدیک بین طرح ها و برنامه هایی است که بیشتر جنبه بین المللی دارد تا انسان ها را در سراسر جهان در ورزش و فعالیت بدنی بهتر و بیشتر درک کنیم.
نباید فراموش کنیم که به هر حال فشارهای روانی بیش از هر عامل دیگری باعث تحلیل انرژی جسمی ورزشکاران و افراد مختلف و کاهش لذت بردن آنها از ورزش و پیروزی و موفقیت در دیگر پدیده های اجتماعی می شود. به خوبی اثبات شده است ضعف روانی ورزشکاران عملکرد آنان را در مسابقات کاملاً تحت تأثیر قرار داده است.
به علاوه فشارهای روانی سبب تعارض در قهرمانان می شود و صدمات بدنی را به شدت افزایش می دهد، فشارهای شدید روانی ورزشکاران را زودتر به مرز بازنشستگی می رساند و می توان گفت که فشار روانی مرضی است که نه تنها ورزشکاران، بلکه تمامی افراد مختلف جامعه به آن مبتلا می شوند.
خوشبختانه برنامه ها و روش های تنش زدایی مناسب و مطلوبی تشخیص داده شده که چنانچه با آموزش های اولیه و ضروری توسط افراد متخصص به کار گرفته شوند، این روش ها در زدودن تنش های مزاحم بسیار مؤثرند. فراموش نکنیم که مشاوران روانی می توانند در افزایش انرژی روانی ورزشکاران و همچنین تمامی مردم بسیار مؤثر باشند.
کلمات کلیدی: ورزش انسان سالم