ارتقای کیفیت اجرای برنامههای درسی
نکتهها و توصیهها
مدیران و معلمان برای کسب موفقیت در ارتقای کیفیت اجرای برنامههای درسی، به دانش و اطلاعاتی گسترده نیاز دارند؛ دانش و اطلاعاتی که از منابع موثق و معتبر قابل حصول باشد. مدارس و کلاسهای درس امروز، بسیار ناهمگنتر و پیچیدهتر از مدارس و کلاسهای گذشتهاند. بهدلیل وجود تفاوتهای فردی و فرهنگی، چهدر جامعهی دانشآموزی و چهدر جامعهی معلمان و کارکنانمدارس، و نیز بهدلیل چندوجهیبودن فرهنگ و محیط مدارس و کلاسها، معلمان و مدیران مدارس بهعنوان رهبران آموزش و سکانداران چرخهی یادگیری، با چالشهای متعدد و متنوع رو به رو هستند.
چگونگی رویا رویی با معضلات و چالشها، بدون شک در کیفیت اجرای برنامههای درسی، بهعنوان مهمترین مؤلفه ی مسئولیتی و کاری مؤثر است. در این دوره از انتشار مجله (دورهی بیست و پنجم) کوشش بر این است که در هر شماره چند نکته یا توصیهی کلیدی ارائه شود که بهطور عام راهگشای ارتقای کیفیت اجرای برنامههای درسی در مدارس و کلاسهای درس باشد؛ نکتههایی که حاوی اصول و بایستهها در جهت تحقق هدفهای برنامههای درسی باشد و در نهایت به کسب درجات بالای کیفیت اجرا در مدارس بینجامد.
میکوشیم نکتهها بیشتر در ارتباط با ماهیت یادگیری و چگونگی یادگیری توسط دانشآموز و فرایند تفکر او بر مبنای یافتههای جدید روانشناسی یادگیری و دانش مدرن فناوری اطلاعات و ارتباطات مطرح شود
میکوشیم نکتهها بیشتر در ارتباط با ماهیت یادگیری و چگونگی یادگیری توسط دانشآموز و فرایند تفکر او بر مبنای یافتههای جدید روانشناسی یادگیری و دانش مدرن فناوری اطلاعات و ارتباطات مطرح شود؛ به نحوی که معلمان و رهبران آموزشی علاقهمند امروزی بتوانند در عمل از آنها استفاده کنند و موجبات رضایتخاطر و موفقیت دانشآموزان را فراهمنمایند.
1. برای کسب موفقیت، همهی دست اندر کاران تحقق هدفهای برنامهها را در برنامهریزی مشارکت دهید.
2. دانشآموزان را در انتخاب راه و روشهای موفقیت آزاد بگذارید و از ابتکارات آنها استقبال کنید.
3. فرصت و امکان مبادلهی افکار و ایدههای نو را برای افراد و گروهها به وجود آورید.
4. از روشهای بارش مغزی یا سیالسازی ذهن بهرهی کافی بگیرید.
5. از سختگیریهای مقرراتی بپرهیزید.
6. از باز خوردهای مثبت و فوری برای افزایش انگیزش استفاده کنید.
7. از واگذاری مسئولیت به افراد و گروهها نهراسید.
8. مدیریت در یادگیری، خودگردانی و خود ارزیابی را ترویج دهید.
9. در مدیریت و راهبری آموزشی، مبتکر و خلاق باشید.
10. شیوههای ارزشیابی را با تنوع روشهای کسب موفقیت دمساز کنید.
جمله ی (همهی کودکان میتوانند یاد بگیرند)، زمانی تحقق پیدا میکند که به عنوان معلم بتوانیم راه درست یاددهی و یادگیری را پیدا کنیم.
1. اگرچه فعالیتهای متعددی در مدرسه و کلاس درس صورت میگیرد، اما اساس فعالیتها، یاددهی و یادگیری است. یاددهی و یادگیری پیوسته باید مرکز توجه باشد و سایر فعالیتها به نوعی فرایند یاددهی _ یادگیری را حمایت، تقویت و پشتیبانی کند.
2. سیاستها، رویهها، روشها، ارزشها، اعتقادات و ساختارهای ارتباطی که یک نظام اجتماعی همچون کلاس درس یا مدرسه را به وجود میآورند، در واقع به نوعی معماری اجتماعی تلقی میشوند. اصلاح این چنین معماری، به عبارت دیگر اصلاح سیاستها، روشها و رویهها و ساختارهای ارتباطی، همزمان با اصلاح جریان فعالیتها، احتمال کسب موفقیت کامل در اجرای برنامههای درسی را دو چندان میکند. این اصلاح در هر دو سطح مدرسه و کلاس درس، توسط مدیر و معلم قابل اعمال است.
3. اصلاح ارتباط ها در ابعاد گوناگون، ارتباط میان دانشآموز و معلم، دانشآموز و دانشآموز، معلم و اولیاء، مدیر و معلم، مدیر و اولیاء و ارتباط کارکنان با یکدیگر، از دیگر عوامل مؤثر در کسب موفقیت در اجرای مطلوب برنامههای درسی است. معلمان و راهبران آموزشی بهتر است در همان زمان که به اصلاح و تعدیل و تقویت فعالیتها و معماری اجتماعی مدرسه و کلاس درس میپردازند، به اصلاح و بهبود ارتباطها در ابعاد گوناگون نیز توجه خاص داشته باشند. توصیه این است که محیطی برای یادگیری در مدرسه و کلاس درس به وجود آید تا مشوق برقراری ارتباطات اجتماعی مثبت و مشارکت فعال در فرایند یادگیری باشد.
4. هماهنگی با تنوع تواناییهای دانشآموزان، عاملی دیگر در کسب موفقیت در اجرای برنامههای درسی و ارتقای کیفیت اجراست. این گفته که((همهی کودکان میتوانند یاد بگیرند))، زمانی تحقق پیدا میکند که به عنوان معلم بتوانیم راه درست یاددهی و یادگیری را پیدا کنیم.))
رویکرد جدید در آموزش و یاد دهی این است که به جای ارائهی یک برنامهی درسی یکسان به گروهی نامتجانس و غیر هم توان، شیوهای را برای یاد دهی برگزینیم که برای سازگاری با نیازهای همهی انواع دانشآموزان (ضعیف، متوسط و قوی) قابلیت انعطاف در طراحی را داشته باشد. در کلاسهای نامتجانس، تهیهی طرح درس با توجه و تأکید بر نکات زیر ضروری است:
* علاقهی دانشآموزان در انتخاب مواد و محتوای برنامه لحاظ شود.
* استفاده از منابع و مواد متعدد و گوناگون ممکن و عملی باشد.
* حق انتخاب نوع تکالیف درسی، برای دانشآموزان محفوظ بماند.
* زمان تدریس بر مبنای حوصلهی دانشآموزان منعطف باشد.
* ارزشیابی دانشآموزان با برنامهی یادگیری آنها هماهنگ شود.
کلمات کلیدی:
